Skorzystać z dostępnego i zalecanego w Polsce szczepienia przeciwko ospie wietrznej. Pożądane jest podanie dwóch dawek szczepionki. Unikanie osób chorych na ospę wietrzną do czasu przyschnięcia wszystkich zmian na skórze. Niefortunnie choroba jest już zakaźna na 1-2 dni przed pojawieniem się objawów pozwalających na jej rozpoznanie. Aby uniknąć powikłań ospy wietrzej wynikających z nadkażeń bakteryjnych należy zachowywać higienę (krótkotrwała kąpiel lub prysznic) i unikać drapania.
2) Szczepienie
a) Jakie są szczepionki przeciwko ospie wietrznej są dostępne w Polsce?
Szczepi się żywą atenuowaną szczepionką. W Polsce zarejestrowana jest szczepionka monowalentna Varilrix® oraz szczepionka skojarzona Priorix- Tetra (przeciwko ospie wietrznej, odrze, śwince i różyczce stosowana wyłącznie w wieku od 12 miesiąca życia do 12 roku życia). W przypadku obu szczepionek obowiązuja schemat dwudawkowy ( 2 dawki w odstępie od 6 tygodni do 3 miesięcy).
b) Komu zaleca się szczepienie?
Szczepienie jest zalecane wszystkim zdrowym dzieciom powyżej 12 miesiąca życia (skuteczność jest większa w przypadku szczepienia >12 m.ż.), młodzieży i dorosłym, którzy dotychczas nie chorowali na ospę wietrzną. Szczepionka jest bezpłatna dla wszystkich dzieci uczęszczających do żłobka.
Szczepienie jest szczególnie zalecane w przypadku wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu ospy wietrznej: osobom z upośledzona odpornością, z chorobami przewlekłymi ( w tych przypadkach o szczepieniu decyduje lekarz), młodzieży i dorosłym, którzy dotychczas nie chorowali na ospę wietrzną a zwłaszcza kobietom w wieku rozrodczym (ależy unikać zajścia w ciążę w ciągu 3 mies. po zaszczepieniu).
c) Jaka jest skuteczność szczepienia?
Skuteczność w zapobieganiu wszystkim postaciom ospy wietrznej wynosi 70 – 90%, zaś w zapobieganiu ospy wietrznej o ciężkim przebiegu 95-100%.
d) Czy szczepionka jest bezpieczna?
Udowodniono, że szczepionka jest dobrze tolerowana i bezpieczna, jednak u niektórych dzieci po szczepieniu mogą wystąpić: ból, obrzęk i zaczerwienienie w okolicy wstrzyknięcia. Możliwa jest wysypka w okolicy podania szczepionki lub uogólniona, podobna do ospy wietrznej. Gorączka występuje częściej u młodzieży i dorosłych.
e) Czy możliwe jest zachorowanie na ospę wietrzną u osób zaszczepionych?
Ospa wietrzna u osób zaszczepionych zdarza się rzadko i przebiega zazwyczaj łagodnie (zwykle występuje mniej niż 50 wykwitów). Wysypka może mieć nietypową postać, ze zmniejszoną liczbą pęcherzyków. Osoby, które zachorują na ospę pomimo szczepienia mogą być źródłem zakażenia (choć w mniejszym stopniu niż osoby nieszczepione) i powinny być izolowane do czasu przyschnięcia wszystkich wykwitów.
f) Jakie są przeciwwskazania do szczepienia przeciwko ospie wietrznej?
Nadwrażliwość na składniki szczepionki i ciężkie reakcje alergiczne po poprzednich dawkach, upośledzenie odporności komórkowej, ciąża. Należy unikać zajścia w ciążę w ciągu 3 mies. po zaszczepieniu.
Przeciwwskazaniem do szczepienia nie jest okres laktacji. Bezpieczne jest także szczepienie osób, w otoczeniu których znajdują się chorzy z upośledzoną odpornością.
3) Czy po kontakcie z ospą wietrzną można jeszcze zapobiec zachorowaniu?
Za osobę z kontaktu uważa się każdego kto przez godzinę albo dłużej przebywał w tym samym pomieszczeniu, miał bliski bezpośredni kontakt (twarzą w twarz) lub kontakty domowe.
Osoby które nie przebyły ospy wietrznej oraz nie były szczepione, a miały bliski kontakt z osobą chorą na wiatrówkę, można w ciągu 5 dni zaszczepić jedną dawką szczepionki (uwaga: chory na ospę wietrzną staje się zakaźny już 2 dni przed wystąpieniem wysypki). Skuteczności szczepienia w takich przypadkach nie jest stuprocentowa. Zastosowanie szczepionki nie zwalnia z konieczności izolacji.
U zagrożonych chorobą pacjentów możliwe jest profilaktyczne zastosowanie acyklowiru (w dawce 40mg/kg m.c. doustnie w 4 dawkach podzielonych, przez 7 dni). Skuteczność takiej 7 dniowej chemioprofilaktyki jest najwyższa jeśli rozpocznie się podawanie leku między 7 a 9 dniem po kontakcie.
Nie uodpornione dzieci leczone lekami immunosupresyjnymi lub cytostatycznymi po ekspozycji na zakażenie powinny natychmiast otrzymać hyperimmunizowany preparat immunoglobulin . Odpowiednio wczesne podanie w pierwszych 3 dniach od chwili kontaktu może ze względnie dużą pewnością zapobiec rozwojowi choroby. Noworodki, których matki zachorowały na wiatrówkę w okresie od 5 dni przed porodem do drugiego dnia po porodzie powinny otrzymać swoistą immunoglobulinę, najlepiej dożylnie natychmiast po urodzeniu.
a) Jakie są szczepionki przeciwko ospie wietrznej są dostępne w Polsce?
Szczepi się żywą atenuowaną szczepionką. W Polsce zarejestrowana jest szczepionka monowalentna Varilrix® oraz szczepionka skojarzona Priorix- Tetra (przeciwko ospie wietrznej, odrze, śwince i różyczce stosowana wyłącznie w wieku od 12 miesiąca życia do 12 roku życia). W przypadku obu szczepionek obowiązuja schemat dwudawkowy ( 2 dawki w odstępie od 6 tygodni do 3 miesięcy).
b) Komu zaleca się szczepienie?
Szczepienie jest zalecane wszystkim zdrowym dzieciom powyżej 12 miesiąca życia (skuteczność jest większa w przypadku szczepienia >12 m.ż.), młodzieży i dorosłym, którzy dotychczas nie chorowali na ospę wietrzną. Szczepionka jest bezpłatna dla wszystkich dzieci uczęszczających do żłobka.
Szczepienie jest szczególnie zalecane w przypadku wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu ospy wietrznej: osobom z upośledzona odpornością, z chorobami przewlekłymi ( w tych przypadkach o szczepieniu decyduje lekarz), młodzieży i dorosłym, którzy dotychczas nie chorowali na ospę wietrzną a zwłaszcza kobietom w wieku rozrodczym (ależy unikać zajścia w ciążę w ciągu 3 mies. po zaszczepieniu).
c) Jaka jest skuteczność szczepienia?
Skuteczność w zapobieganiu wszystkim postaciom ospy wietrznej wynosi 70 – 90%, zaś w zapobieganiu ospy wietrznej o ciężkim przebiegu 95-100%.
d) Czy szczepionka jest bezpieczna?
Udowodniono, że szczepionka jest dobrze tolerowana i bezpieczna, jednak u niektórych dzieci po szczepieniu mogą wystąpić: ból, obrzęk i zaczerwienienie w okolicy wstrzyknięcia. Możliwa jest wysypka w okolicy podania szczepionki lub uogólniona, podobna do ospy wietrznej. Gorączka występuje częściej u młodzieży i dorosłych.
e) Czy możliwe jest zachorowanie na ospę wietrzną u osób zaszczepionych?
Ospa wietrzna u osób zaszczepionych zdarza się rzadko i przebiega zazwyczaj łagodnie (zwykle występuje mniej niż 50 wykwitów). Wysypka może mieć nietypową postać, ze zmniejszoną liczbą pęcherzyków. Osoby, które zachorują na ospę pomimo szczepienia mogą być źródłem zakażenia (choć w mniejszym stopniu niż osoby nieszczepione) i powinny być izolowane do czasu przyschnięcia wszystkich wykwitów.
f) Jakie są przeciwwskazania do szczepienia przeciwko ospie wietrznej?
Nadwrażliwość na składniki szczepionki i ciężkie reakcje alergiczne po poprzednich dawkach, upośledzenie odporności komórkowej, ciąża. Należy unikać zajścia w ciążę w ciągu 3 mies. po zaszczepieniu.
Przeciwwskazaniem do szczepienia nie jest okres laktacji. Bezpieczne jest także szczepienie osób, w otoczeniu których znajdują się chorzy z upośledzoną odpornością.
3) Czy po kontakcie z ospą wietrzną można jeszcze zapobiec zachorowaniu?
Za osobę z kontaktu uważa się każdego kto przez godzinę albo dłużej przebywał w tym samym pomieszczeniu, miał bliski bezpośredni kontakt (twarzą w twarz) lub kontakty domowe.
Osoby które nie przebyły ospy wietrznej oraz nie były szczepione, a miały bliski kontakt z osobą chorą na wiatrówkę, można w ciągu 5 dni zaszczepić jedną dawką szczepionki (uwaga: chory na ospę wietrzną staje się zakaźny już 2 dni przed wystąpieniem wysypki). Skuteczności szczepienia w takich przypadkach nie jest stuprocentowa. Zastosowanie szczepionki nie zwalnia z konieczności izolacji.
U zagrożonych chorobą pacjentów możliwe jest profilaktyczne zastosowanie acyklowiru (w dawce 40mg/kg m.c. doustnie w 4 dawkach podzielonych, przez 7 dni). Skuteczność takiej 7 dniowej chemioprofilaktyki jest najwyższa jeśli rozpocznie się podawanie leku między 7 a 9 dniem po kontakcie.
Nie uodpornione dzieci leczone lekami immunosupresyjnymi lub cytostatycznymi po ekspozycji na zakażenie powinny natychmiast otrzymać hyperimmunizowany preparat immunoglobulin . Odpowiednio wczesne podanie w pierwszych 3 dniach od chwili kontaktu może ze względnie dużą pewnością zapobiec rozwojowi choroby. Noworodki, których matki zachorowały na wiatrówkę w okresie od 5 dni przed porodem do drugiego dnia po porodzie powinny otrzymać swoistą immunoglobulinę, najlepiej dożylnie natychmiast po urodzeniu.
